Het kerkje van Brattfors

Het kerkje van Brattfors in de gemeente Filipstad (Värmland) ziet er uit als een gewoon kerkje zoals je ze zoveel ziet in de Zweedse dorpen.

De bouw er van begon in 1661 en het kerkje is ingewijd in 1669. Het bestaat uit een middenschip, koor en sacristie. De toren werd pas rond 1720 gebouwd. Door de jaren heen is het kerkje af en toe verbouwd, in de 19de eeuw kreeg het zijn huidige aanzien.

Tot zover is er niets bijzonders met het kerkje. Het enige dat je zou kunnen opvallen is te zien als je goed naar de toren kijkt. Aan een kant van de toren staat er namelijk een luik open. Nu is dat ook nog niet zo bijzonder, maar als je er vaker komt zie je dat het luik altijd open staat en nooit gesloten word. Waarom dat zo is, is een bijzonder verhaal.

Vroeger waren de kerkklokken belangrijk, ze werden niet alleen geluid om de tijd aan te geven, maar ook bij bijzondere gelegenheden. Zo werd er geluid bij bruiloften, overlijdens, branden, rampen en kerkdiensten. En dan was er nog het koningsluiden (kungsringning). Als de koning overleed werden de klokken dagen of weken aan een stuk door geluid. Bij het overlijden van koning Karl IX werden de klokken 136 dagen aan een stuk geluid. De recordhouder is koning Karl XI, met 232 dagen ononderbroken klokgelui. De geschiedenis vertelt niet hoeveel mensen in die tijd gek geworden zijn van het geluid.

Meer over een bruk lees je hier.

Toen koning Oscar I stierf in 1859 moesten alle kerkklokken in Zweden luiden (kungsringning). Het was precies in de oogsttijd en moest er hard gewerkt worden. De brukspatron (de eigenaar van de bruk) vond dat het luiden van twee van de drie kerkklokken voldoende was. Voor het luiden had men geen aparte klokkenluider, maar werden dagloners ingezet. Nu hoefden maar twee dagloners de klokken te luiden en de derde kon gewoon aan het werk. Een edelman ontdekte het gesjoemel met de klokken. Hij was vroeger pleegkind geweest in Brattfors en erg slecht behandeld. Als wraak meldde hij het gesjoemel met de klokken bij de autoriteiten.

Voor het gebrek aan respect voor de koning werd de brukspatron gestraft. Hij moest iedere dag een boete van 50 öre betalen en hij werd gedwongen om zijn hele leven een gevlochten halsband te dragen. Een keer per jaar moest hij naar Stockholm om zijn boete te betalen en zijn halsband te laten controleren. Als waarschuwing en om de bewoners te herinneren aan deze misstap moeten ze een van luiken aan de westkant van de kerk eeuwig open laten.

Er zijn meerdere pogingen gedaan om het luik te sluiten maar iedere keer stond het luik toch weer open. Dus misschien waart de geest van de oude brukspatron nog rond in de toren. Vorige eeuw heeft iemand het luik dicht gedaan en diegene is daarna gevallen en brak zijn been. Sindsdien vond men het toch verstandiger om het luik maar open te laten om verder onheil te voorkomen…