Gehussel met kalenders en volksgeloof hebben gezorgd dat Lucia en de winterzonnewende op 13 december vallen hoewel dat eigenlijk niet zou kunnen.
De winterzonnewende is volgens onze huidige gregoriaanse kalender op 21 december. Doordat de Juliaanse kalender drie schrikkeldagen per vier eeuwen teveel telt, verschoof de korste dag langzaam naar voren. Hierdoor viel deze vanaf de 14de eeuw niet op 21 december maar op 13 december en dus samen met de naamdag van Sint Lucia.
Volgens het volksgeloof was de winterzonnewende een nacht waarin veel bovennatuurlijke krachten actief zouden zijn. Men geloofde zelfs dat dieren in die nacht konden praten. Verder kon je het beste binnen blijven en vooral niet gaan slapen. De nacht was ook het begin van de kerstperiode. Het varken moest 13 december geslacht zijn en de voorbereidingen voor kerst moesten klaar zijn.
Lucia komt van het Latijnse woord lux wat licht betekent en daarmee is St. Lucia ook het feest van het licht. Lucia was een jonge vrouw die in 304 werd gedood vanwege haar christelijke geloof. Over haar worden meerdere legendes verteld. Een van de legendes is dat zij stiekem voedsel bracht aan christenen die vervolgd werden en zich verborgen hadden in de catacomben onder Rome. Ze droeg daarbij kaarsen op haar hoofd zodat ze haar handen vrij had om zoveel mogelijk mee te kunnen nemen.
Een andere legende vertelt hoe Lucia haar ogen verloor. Een heidense minaar dong naar haar hand en maakte een compliment over haar mooie ogen. Lucia stak hierna haar ogen uit en stuurde ze naar hem toe op een schaal met de boodschap haar met rust te laten. Op wonderbaarlijke wijze bleef ze echter in staat te zien. Dit is de reden dat Lucia vaak wordt afgebeeld met een schaal met daarop twee ogen. Vanwege deze legende is Lucia onder andere de beschermheilige van de blinden en opticiens.
De traditie in Zweden is dat vroeg in de morgen meisjes in witte kleding met kaarsjes (gelukkig zijn er tegenwoordige varianten met batterijen) op hun hoofd het gezin en ouderen wakker maken en eten brengen. Op veel plaatsen is er een Luciaviering in de kerk. Lucia bezoekt ook ziekenhuizen en bejaardenhuizen waarbij Sankta Lucia gezongen wordt. Onderdeel van de viering is de Luciaoptocht (Luciatåg), waarbij Lucia gevolgd voor door meisjes (tärnor) en jongens (stjärngossar) in witte kleding.
Traditioneel worden op deze dag lussekatter gegeten, saffraanbroodjes met twee rozijnen. Ze worden in verschillende vormen gemaakt maar de meest voorkomende is de S-vorm. Volgens de Zweedse mythologie stelt het broodje een afbeelding van de lievelingskat van de godin Freya voor. Andere verhalen zeggen het dat een afbeelding van de duivel, Lucifer, in kattengedaante is. Waarschijnlijk heten ze daarom in sommige delen van Zweden “dövelskatter” of “dyvelkatter” (duivelskatten).