In Zweden staan nog een aantal zogenaamde sockenmagasin. Als je geen Zweeds kent dan zou je denken dat het een sokkenmagazijn is en er misschien wel wollen sokken werden opgeslagen voor de koude wintermaanden. Echter niets is minder waar, socken is een benaming voor een (kerk)gemeente of parochie. Magasin is zweeds voor magazijn. Een sockenmagasin is dus een parochiemagazijn.
Sokken heten in het Zweeds strumpor
Een sockenmagasin werd gebruikt voor het opslaan van graan voor slechte tijden. Deze opslag van graan diende ervoor om de gemeenschap te ondersteunen bij een slecht oogst, oorlogen, een economische crisis en hoge graanprijzen. Door graanvoorraden aan te leggen schommelde de graanprijs minder sterk. Niet alleen de boeren hadden last van een slecht oogst of een schommelende graanprijs. Op het platteland werd graan gebruikt als betaalmiddel. Dus ook het personeel of de ingehuurde arbeidskrachten leden onder de gevolgen.
Voor de bouw van de magazijnen hielp de regering met het verstrekken van graan in tijden van nood. In de 18deeeuw nam de vraag naar hulp toe. Rond 1750 bepaalde de koning dat er lokaal magazijnen gebouwd moesten worden. Iedere boer moest een deel van zijn oogst afstaan voor de vulling van het magazijn. De boeren mochten tegen rente graan lenen uit het magazijn. Deze rente bestond uit een deel van de nieuwe oogst. Ook in goede jaren mochten de boeren lenen uit het magazijn, zelfs als dat niet nodig was. Het graan in het magazijn moest immers gebruikt worden voordat het slecht werd. De rente werd dan verminderd.
De voorraad in het magazijn kon ook worden aangesproken als er een investering nodig was ten goede van de gemeenschap. Voor bijvoorbeeld de bouw en reparaties van de kerk of gemeenschapshuis. Het graan werd dan verkocht en het geld werd gebruikt om de rekeningen te betalen.
Om te voorkomen dat zomaar graan uit het magazijn gehaald werd. Werd een sockenmagasin voorzien van een slot met meerdere sleutels die bij verschillende mensen werden ondergebracht. Zo kon het magazijn alleen geopend worden in het bijzijn van iedereen die een sleutel had.
In 1832 stonden er door heel Zweden ongeveer 1000 van deze magazijnen. Begin 1900 waren er nog maar 200 in gebruik. In de 19de eeuw werden de voorraden ook gebruikt voor het ondersteunen van de armen. Zij hoefden geen rente te betalen en hadden ook geen terugbetaalplicht. De sockenmagasin zijn in onbruik geraakt toen het steeds gemakkelijker werd om graan te vervoeren van gemeentes waar een overschot was naar gemeentes met een tekort.
Een sockenmagasin staat vaak in de buurt van een kerk. Dus mocht je een keer een kerk bezoeken en een schuurtje zien staan, ga dan eens kijken of het een sockenmagasin is.
Leuk geschreven stukje!
Toch vraag ik me af of het aantal van 200 wel klopt… Bij ons in de buurt ken ik er al zeker 5. Toen ik zocht op “hur många sockenmagasin är kvar i Sverige” zag ik dat ze daar allen genoemd werden en waren het er meer dan 2000.
Excuus als ik het aantal misschien verkeerd begrepen heb, maar wellicht wil je dan nog uitleggen wat je met “200 over in 1900” bedoelt.
Ik dacht gelezen te hebben dat er nog tussen 2000 en 3000 over waren.
Het is inderdaad altijd leuk om er een te bezoeken. Wij kregen er ter plaatse ook een mooie uitleg bij.
Groet, Jet
Dank je wel.
Die 200 zijn de magazijnen die nog in gebruik waren. In de loop der tijd heeft een groot deel echter een andere functie gekregen. Gelukkig staan er veel nog en wordt zo de geschiedenis bewaard.